Zeldzame genetische ziekten, zoals het syndroom van Marfan, zijn al lang een verwaarloosd gebied van de geneeskunde. Vanwege hun zeldzaamheid zijn de kennis en interesse van de medische professie vaak ontoereikend, zodat veel patiënten een lange periode van onderzoek doorlopen om een nauwkeurige diagnose, een follow-up en een mogelijke behandeling te verkrijgen. Vanwege het geringe aantal patiënten, farmaceutische bedrijven zijn over het algemeen niet geïnteresseerd in het investeren in onderzoek dat kan leiden tot betere behandelingen.

De toegenomen aandacht voor zeldzame ziekten door de wetenschappelijke en medische gemeenschap en, meer recentelijk, door de nationale en Europese beleidsmakers, is vooral te wijten aan patiënten verenigingen die hebben begrepen dat ze hun eigen zaak te pleiten. Significante vooruitgang in de wetenschappelijke kennis en hernieuwde belangstelling voor deze zeldzame ziekten zijn dus grotendeels te wijten aan de initiatieven van patiënten en hun families. Ze hebben hard gewerkt om de communicatie en kennis over zeldzame ziekten te verbeteren en grootschalige fondsenwervings initiatieven te lanceren om de financiële middelen te bundelen die nodig zijn om onderzoek te ondersteunen. In dit verband, de patiënt verenigingen van het syndroom van Marfan zijn voorbeeldig, met Paul in België onder andere, en de Franse en Amerikaanse verenigingen Marfan die al jaren werken met toewijding en efficiëntie te ondersteunen wetenschappers en clinici betrokken.

Patiënten met het syndroom van Marfan zijn een verhoogd risico op ernstige cardiovasculaire complicaties resulteert in vroegtijdige dood. Hoewel de levensverwachting drastisch is verbeterd in de afgelopen jaren door middel van meer precieze en snellere diagnostische methoden en de mogelijkheid van preventieve chirurgie van de aorta, is er momenteel geen adequate medicatie voor te voorkomen, te behandelen of te genezen ernstige complicaties van de ziekte, laat staan te voorkomen. Grote vooruitgang is geboekt bij de diagnose en het bepalen van verantwoordelijke genetische dysfunctie: het is een mutatie van de fibrillin 1-gen, een belangrijk eiwit voor de vorming van bindweefsel dat de muur te ondersteunen Aorta, onder anderen. Vandaag zijn veel van de fibrillin 1 mutaties bekend en moleculair onderzoek in de diagnostische inrichting van een vermoedelijke geval van het syndroom van Marfan is bijna standaard geworden. Maar de ontdekking van het gen verantwoordelijk en de wijzigingen niet verklaren de grote variabiliteit van de ernst van de klinische manifestaties, variabiliteit volgens welke patiënten, zelfs degenen die aanwezig zijn dezelfde mutatie van fibrillin 1-zowel binnen een dezelfde familie als in verschillende families – presenteren aanzienlijke verschillen in de aard en de ernst van de klinische symptomen, complicaties en levensverwachting. Waarom heeft een patiënt aorta dilatatie in gevaar zijn leven en een andere een lichte verzakking van de hartkleppen? Waarom heeft een patiënt last van ernstige problemen met het oog en slechts een met een lichte bijziendheid? En waarom zijn skeletafwijkingen zo variabel? Zijn bepaalde erfelijke en/of milieufactoren beschermende en andere verzwarende?

De buitengewone evolutie die wij momenteel op het gebied van genetische technologie (met inbegrip van gehele genoom het rangschikken) en bio-informatica ervaren biedt ongekende perspectieven voor het ontdekken van nieuwe strategieën van onderzoek dat kan leiden tot een antwoord op deze vragen.

Romain en Ludivine Alderweireldt, ouders van Aurélien, met het syndroom van Marfan, hebben begrepen het heel goed. Gedreven door een uitzonderlijke motivatie en wil om een sprong van "10 jaar" voorwaarts te maken om wetenschappelijk onderzoek naar het syndroom van Marfan en dus bieden aan hun zoon-en met hem aan de hele Gemeenschap Marfan-een beter vooruitzicht voor de toekomst, ze zijn vertrouwd met verbazingwekkende snelheid en efficiëntie aan de wetenschappelijke, juridische en ethische aspecten van wetenschappelijk onderzoek en opgericht met de steun van de Koning Boudewijnstichting, hun Fondation 101 Génomes om de nodige financiële middelen te plukken (fondsenwerving).

Met het project 101 genooms Marfan, streven zij naar een bio-informatica platform dat zal bevatten zeer nauwkeurige klinische en genomische gegevens over een cohort van 101 Marfan patiënten wiens klinische profiel en de ernst van de symptomen variëren. Dit platform zal, op verzoek, doorzoekbaar en bruikbaar zijn voor alle onderzoekers die wereldwijd betrokken zijn. Door het kruisen van fenotypische en genomische databases, hopen ze de "modifier genen" te identificeren die de klinische variabiliteit bepalen, eventueel een "beschermende" of "verzwarende" werking uitoefenen, en kan leiden tot de ontdekking nieuwe medicijnen of behandelingen die ernstige complicaties kunnen voorkomen.

Het project is stimulerend en zeer ambitieus en, zoals met elk innovatief en origineel onderzoek, het resultaat is niet voorspelbaar. Het is zeker dat het zal leiden tot nieuwe ontdekkingen die nuttig zijn, niet alleen voor het syndroom van Marfan, maar ook voor vele andere genetische ziekten.

Er zijn ook verschillende sterke punten die de kans op succes van het project versterken: voor de implementatie hebben Romain en Ludivine een multidisciplinair team samengesteld van klinische en genetische deskundigen op hoog niveau over het syndroom van Marfan in België en In Parijs, evenals deskundigen in moleculaire biologie en bioinformatica. Ze omringen zich ook met waardevolle juridische en ethische vaardigheden. De gekozen onderzoekstrategie is uniek, het is gebaseerd op reeds interessante voorlopige resultaten en gebruikt de meest recente en meest effectieve technieken om het gehele genoom te analyseren. Daarnaast zal bijzondere aandacht worden besteed aan de registratie van specifieke klinische gegevens, een van de moeilijkste en meest delicate aspecten, en dus vaak de zwakste schakel in dit soort onderzoek initiatieven. Tot slot, dankzij de gevestigde betrekkingen, kan dit project worden afgestemd op belangrijke Europese initiatieven, zoals het Europees referentienetwerk (ERN) en zal worden onder de aandacht gebracht van grote internationale consortia rond het syndroom van Marfan en aorta-aneurysma, zoals de MAC Consortium (Montalcino aorta Consortium).

Het enthousiasme en de motivatie van Romain en Ludivine maken het project 101 genoom een uniek en ongekend voorbeeld van deelname van patiënten aan wetenschappelijk onderzoek. Het is een fantastisch model en een bron van inspiratie voor vele andere zeldzame ziekten! Ze verdienen al onze steun, respect en bewondering!

Anne De Paepe
Voorzitter van het directiecomité van Fonds 101 Génomes binnen de Koning Boudewijnstichting
Hoogleraar menselijke genetica en prorector van de Universiteit Gent